Hayvan Beslenmesinde Kullanımı
Peynir suyu hayvan beslemede hayvanlara doğrudan içirmek veya kaba yemlerine katmak suretiyle kullanılmaktadır. Daha çok geviş getiren hayvanlarla yürütülen çalışmalarda, kuru otun su yerine peynir suyu kullanılarak yumuşatılıp hayvanlara verilmesi durumunda, yemdeki kurumaddenin sindirilebilirliği belirgin bir şekilde artmıştır. Yeme %5 oranında peynir suyu katıldığında, yemdeki kurumaddenin yanında, ham protein ve fosfordan yararlanma oranlarının da arttığı ifade edilmektedir.
Gıdalarda Kullanımı
Ülkemizde pek bilinmemesine karşın, peynir suyundan çok değişik içecekler elde edilmektedir. Bu içecekler alkollü ve alkolsüz olmak üzere ikiye ayrılırlar. Peynir suyuna çeşitli meyve aromalarının farklı oranlarda katılmasıyla değişik isimler altında alkolsüz içecekler üretilmektedir. Kullanılan meyvelerin başında kayısı, şeftali, mango, turuçgiller, elma, muz ve üzüm gelmektedir. Peynir suyu sahip olduğu bazı nitelikler nedeniyle bira benzeri içeceklerin yapımı için oldukça elverişli bir hammaddedir. Ayrıca deproteinize asit peynir suyuna sakkaroz ve karamelize şeker, bira mayası, meyve aroması ve su katıldıktan sonra karışım şişelenip, 18°C’ de 8-12 saat fermantasyona bırakılarak peynir suyu şampanyası üretilmektedir.
Peynir suyu proteinleri asit stabilitesi ile yapı ve nem kontrolünü (yumuşaklığı) sağlayıp, köpüklenme ve emülsifiye olma özelliklerini artırdığından dolayı şekerlemelerde ve bir çok tatlı çeşidinde, pasta ve çikolata benzeri şekerli gıdaların üretiminde kullanılmaktadır.
Yapılan araştırma sonuçlarına göre emülsiyon stabilitesi ve emülsiyon kapasitesinin yüksek olması nedeniyle, peynir suyu proteinlerinin yağ oranı yüksek kremalarda, mayonezde, sürülebilir krem peynirlerde, et sosları ve salata sosları gibi ürünlerin yapımında kullanılabileceği belirtilmiştir. Ayrıca kremalı çorbalar, et sosları ve benzeri gıdalarda yüksek jelleşme özelliğine sahip olan peynir suyu proteinleri kıvam artırıcı olarak kullanılmaktadır.
Isıtma ile elde edilen peynir suyu konsantreleri Quark, Cottage ve eritme peynirlerinde yapıyı geliştirmek, Cheddar peynirinde randımanı artırmak, yoğurt yapımında su bağlama özelliği sayesinde daha kıvamlı ürün elde etmek amacıyla kullanılmaktadır. Peynir suyu proteinleri su tutma kapasitesi, yağ bağlama ve emülsifiye olma özelliklerinden dolayı et teknolojisinde de kullanım alanı bulmuştur. Peynir suyu tozu sosis, salam gibi et ürünlerinde ve bazı soslarda kullanılmaktadır. Ayrıca içerdiği yüksek miktardaki laktoz nedeniyle kek, bisküvi, pasta ve çöreklerde yağsız süttozunun yerine değişik miktarlarda peynir suyu tozu kullanılmaktadır. Bebekler için hazırlanan gıdaların üretiminde de peynir suyu proteinlerinden yararlanılmaktadır.
Kozmetik Ürünlerinde Kullanımı
Uzmanlara göre, cilt sağlığının korunmasındaki en önemli nokta cilt neminin sabit tutulmasıdır. Bu nemin sabit tutulması, deri üzerinde bulunan “Doğal Nemlendirici Faktörler” olarak bilinen NMF’ lerle yapılmaktadır. Cilt yüzeyini yumuşak ve pürüzsüz tutmak için epidermisin sert doku katmanında yeterli miktarda NMF bulunmalıdır. Çünkü NMF’ ler cilt yüzeyindeki suyu bağlayarak cildi nemlendirirler. Doğal nemlendirici faktörlerin yanında bu amaçla gliserol, hyaluronik asitler, amino asitler, kollajenler ve musinlerden de yararlanılmaktadır. Peynir suyu proteinlerinde bulunan düşük molekül ağırlıklı unsurların insan cildindeki doğal nemlendirici faktörlerle (NMF) çok benzer özelliklere sahip olduğu belirlenmiştir.
Kozmetikler için uygun olan peynir suyu minerallerinin düşük molekül ağırlıklı fraksiyonu peynir suyundan, peynir suyu konsantratı ya da izolatı üretimi sırasında bir yan ürün olarak elde edilmektedir. Bu maddelerin suda çözünebilme, su bağlama ve hücrelerde hızlı yayılma yetenekleri kozmetik endüstrisinde kullanılan hyalunorik asite benzerlik göstermektedir. Bu nedenle peynir suyundan elde edilen bu maddeler kadınlar için üretilen ana kozmetik ürünleri ile bebekler için üretilen sabun ve losyonlarda kullanılmaktadır. Ayrıca bu kozmetik ürünlerinin bir deri hastalığı olan deri yangısına da iyi geldiği klinik deneylerle kanıtlanmıştır.
Tıpta Kullanımı
Peynir suyu proteinleri geniş spektrumlu kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri bulunan zengin bir protein karışımıdır. Orta çağda peynir suyu proteinlerinin insanları hastalıklara karşı koruyucu ve terapötik özelliklerinin bulunduğu ve bazı hastalıkların tedavisinde bu maddenin sıkça kullanıldığı bildirilmiştir. Bu devirlerde peynir suyu tedavi merkezleri kurulmuş ve buralarda özellikle bağırsak tıkanması, karaciğer rahatsızlığı, zehirlenmeler, böbrek rahatsızlıkları ve şişmanlık gibi hastalıklar tedavi edilmiştir. Günümüzde de serum proteinlerinin anti-bakteriyel ve bağışıklığı artırıcı özellikleri nedeniyle bazı hastalıklara karşı kullanılabileceği ifade edilmektedir.
