Süt, insan beslenmesi ve sağlığı için tartışılmaz önemi ve faydası olan gıda maddesidir. Sütte antibiyotik ve aflatoksin kalıntısı konularındaki tartışmalar beraberinde sütte kanser tehlikesi konusunu gündeme getirmiştir. Sütte antibiyotik tespiti ve alınabilecek önlemler, aflatoksine göre çok daha kolaydır.
Aflatoksinler kanserojen ve yüksek derecede toksik metabolitlerdir. Aflatoksin M1, Aflatoksin B1’in metabolitidir. Aflatoksin B1 içeren yemlerle beslenen ineklerin sütlerinde görülür. Aflatoksin M1 miktarının bir litre sütte 0.05 mikrogramın üzerine çıkması sarılığa yol açmakta, karaciğerde ciddi tahribat yapmakta, siroza neden olmaktadır. Son zamanlarda yemlerde aflatoksinlerin önlenmesi için toksin bağlayıcılar yoğun olarak kullanılmaktadır.
Süt hayvanlarının yemleriyle aldıkları Aflatoksin B1’in karaciğerde Aflatoksin M1’e dönüştükten sonra hayvanların sütüne geçtiği, sütte ve dolayısıyla süt ürünlerinde Aflatoksin M1 olarak bulunduğu bilimsel bir gerçektir. Aflatoksin M1’in sütlerde belirtilen limitlerin üzerindeki düzeylerde gözlenmesi sütün imha edilmesine yol açarak süt endüstrisinde ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Günümüzde aflatoksinin insan sağlığına ve ekonomiye verdiği büyük zararların yemde alınabilecek birtakım tedbirlerle önüne geçmek mümkündür.
Hayvan Beslemede Antibiyotik Kullanımı ve Antibiyotikli Sütler
Hayvan hastalıklarının tedavisinde antibiyotik kullanımı tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaygındır. Gerekli muayeneleri veteriner hekimler tarafından yapılan hasta hayvanlara antibiyotik tedavileri uygulanabilmektedir. Antibiyotikler veteriner hekim kontrolünde prospektüsüne uygun kullanıldığı takdirde süte geçiş miktarı verilen dozun sadece % 0.15-37 kadarı süte geçebilmektedir. Diğer bir tanımla uygulanan antibiyotiklerin tamamı süte geçmez. Hayvan tedavilerinde kullanılan antibiyotiklerin süte geçen miktarları farklılık gösterir. Buna göre antibiyotik verilen hayvanlarda sütün insan gıdası olarak kullanılması için 3-7 günlük arınma süresi gerekebilir. Nedeni her ne olursa olsun antibiyotik uygulanmış hayvanların tedavi bitinceye kadar sütleri ayrı sağılmalı ve sağlıklı hayvanların sütleriyle karıştırılmamalıdır. Bazı işletmelerde de antibiyotikli sütler buzağıların beslenmesinde kullanılmaktadır.
Herhangi bir şekilde antibiyotikli sütün sağlıklı sütlerle karıştırıldığı işletmeler sanayiciler tarafından daha süt alım işlemi gerçekleştirilirken tespit edilmektedir. Sütü işleyen sanayiciler gerekli kontrolleri ve antibiyotik testi yaparak süt kabulü yapar veya uygun bulunmayan sütleri reddederler. Ayrıca birçok profesyonel işletmede sütler aflatoksin testine tabi tutulmakta ve sağlıksız sütler imha edilmektedir. Bazı antibiyotik test kitleri ile laboratuvar ortamına ihtiyaç duyulmadan yetiştirici veya tüketici sütteki antibiyotiği test edebilir.
Her ülkede olduğu gibi ülkemizde de süt kalitesini belirleyen yasal düzenlemeler yapılmıştır. Tarım Bakanlığı’nın insan sağlığı açısından gıda güvenliğine karşı almış olduğu tedbirler ve üretimin çeşitli aşamalarında yapılan kontrollerle süt gerekli testlerden geçmektedir. Bu yüzden de ülkemizde üretilen markalı ve ambalajlı sütler güvenle tüketilebilir.
Çiğ Sütte Antibiyotik ve Aflatoksin Tayini
Sütte antibiyotik miktarının belirlenmesi, aflatoksin tayinine göre çok daha kolay ve ekonomik bir test ile yapılabilmektedir. Çiğ sütte laboratuvar ortamında veya laboratuvar ortamına gerek duyulmadan da antibiyotik testi yapılabilir.
Çiğ Sütte Antibiyotik Tayini
Çiğ süt reaktif kabında yaklaşık 40 derece sıcaklıkta 3 dakika kadar inkübasyona bırakılır. Daha sonra test çubuğunu reaktif kabında 3 dakika daha bekletip, test çubuğunda çıkan çizgilere göre sonuç pozitif veya negatif şeklinde yorumlanarak antibiyotik olup olmadığına karar verilir.
Çiğ sütte Aflatoksin Tayini
Aflatoksin tayini kimyasal yöntemlerle laboratuvarlarda uzun süren işlemler sonucu gerçekleştirilebildiği gibi, kantitatif yöntemlerle ve Elisa test kitleriyle de ölçülebilmektedir. Bu yöntemlerde süt yağı uzaklaştırılarak, yaklaşık olarak bir saat süren bir inkübasyon periyodunun ardından çapraz sonuçlar alınarak değerlendirme yapılır.
BIOEASY Antibiyotik ve Aflatoksin M1 test kitlerine SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ TESTLERİ bölümünden ulaşabilirsiniz.
